Page 35 - NIS Kannada July1-15

ಹಂಸಾ ಮಹಾತು: ಮಾನವ ಹಕುಕಾಗಳ ಸಾವಜಿತಿ್ರಕ
ದುಗಾಜಿಬಾಯಿ ದೆೇಶ್ ಮುಖ್ :
ಘ್ೇಷ್ಣೆಗೆ ಅಸಾಧಾರಣ ಕೆ್ಡುಗೆ ಸಾವಿತಂತ್ರ್ಯ ಚಳವಳಿಯ ಹರಿಯ ನಾಯಕ

ಸರ್�ೀರ್ನ ನಾಯು್ಡ ಅವರಿಂದ ಸ�ಫೂತಿಜಿ ಪಡ್ದ,
ಲ
ಲ
1909ರಲ್ ಆಂಧ್ರಪ್ರದ್ೀಶದಲ್ ಜನಸ್ದ
ಹಂಸಾ ಮಹಾತು ಅವರು ತಮಮು ರ್ೀವನದ ಆರಂರದ ದುಗಾಜಿಬಾಯಿ ತಮಮು ತಂದ್ಯಿಂದ
ಅವಧಿಯಲ್ ಮಹಿಳಾ ಆಂಧ್�ೀಲನಕ್್ಕ ಧುಮುಕದರು, ಪ್್ರೀರಿತರಾಗಿ ಬಾಲಯಾದಿಂದಲ�
ಲ
ಅವರು ಸುಧಾರಕ, ಸಾಮಾರ್ಕ ಕಾಯಜಿಕತ್ಜಿ, ಮಾನವಿೀಯ ಸ್ೀವ್ಯಲ್ ತಮಮುನುನು
ಲ
ಶ್ಕ್ಷಣ ತಜ್್, ಸಾ್ವತಂತ್ರ್ಯ ಹ್�ೀರಾಟಗಾತಿಜಿ, ತ್�ಡಗಿಸ್ಕ್�ಂಡವರು. ಕ್ೀವಲ 10
ಸ್ರಾೀಸಮಾನತ್ಯ ಹ್�ೀರಾಟಗಾತಿಜಿ ಮತುತು ವಷ್ಜಿದವರಾಗಿದಾ್ದಗ, ದುಗಾಜಿಬಾಯಿ
ಲ್ೀಖಕರಾಗಿದ್ದರು. ಅಷ್ಟಿೀ ಅಲ ಮಹಾತಾಮು ಗಾಂಧಿ ಕಾಕನಾಡದಲ್ ಲ ಬಾಲಕಯರಿಗಾಗಿ
ಲ
ಅವರ ಶ್ಷ್ಯಾಯಾಗಿದ್ದರು. ಹಂಸಾ ರ್ೀವರಾರ್ ಮಹಾತು ಹಿಂದಿ ಶಾಲ್ ತರ್ದು, ನವಜಿಹಿಸ್ದರು.
ಲ
1897ರ ಜುಲ್ೈ 3, ರಂದು ಸ�ರತ್ ನಲ್ ಜನಸ್ದರು. ಅವರು ಬರ್�ೀಡಾ ಸ್ವತಃ ಮಹಾತಾಮು ಗಾಂಧಿೀ ಅವರ್ೀ ಕಸ�ತುರಾ ಬಾ ಗಾಂಧಿ
ಲ
ಲ
ಕಾಲ್ೀರ್ನಲ್ ತತ್ವಶಾಸರಾದಲ್ ಪದವಿ ಪೂರ್ೈಸ್, ಪತಿ್ರಕ್�ೀದಯಾಮ ಮತುತು ಮತುತು ಸ್.ಎಫ್. ಆಂಡ�್ರಸ್ ಅವರ್�ಂದಿಗ್ ಈ ಶಾಲ್ಯ
ಸಮಾಜಶಾಸರಾದ ಅಧಯಾಯನಕಾ್ಕಗಿ ಇಂಗ್ಲಂಡ್ ಗ್ ತ್ರಳಿದರು. 1930ರಲ್ ಲ ಪರಿಶ್ೀಲನ್ಗ್ ಬಂದಿದ್ದರು. ಆಗ ದುಗಾಜಿಬಾಯಿ ಅವರಿಗ್
ಅವರು ಮಹಾತಾಮುಗಾಂಧಿ ನ್ೀತೃತ್ವದ ಸಾ್ವತಂತ್ರ್ಯ ಚಳವಳಿ ಸ್ೀರಿಕ್�ಂಡಾಗ ಕ್ೀವಲ 12 ವಷ್ಜಿ. ಗಾಂಧಿೀರ್ ಅವರ ಪರಿಚಯವಾದ
ಅವರ ವಯಾಕತುತ್ವದ ಬಹುಮುಖ ಪ್ರತಿಭ್ಯ ಅನಾವರಣವಾಯಿತು. ಬಳಿಕ, ಅವರ ಮುಂದ್ಯೀ ತಮಮು ವಿದ್ೀಶ್ೀ ವಸರಾಗಳನುನು
ಲ
ಸಾ್ವತಂತ್ರ್ಯ ಸಂಗಾ್ರಮದಲ್ ಸಕ್ರಯವಾಗಿ ಪಾಲ್�ಗೆಂಡಿದ್ದಕಾ್ಕಗಿ ಅವರು ಸುಟಿಟಿದ್ದಲಲದ್ ತಮಮು ಬ್ಲ್ಬಾಳುವ ಆರರಣಗಳನುನು
1932ರಿಂದ 1940ರವರ್ಗ್ ಕಾರಾಗೃಹವಾಸ ಅವರಿಗ್ ದಾನವಾಗಿ ನೀಡಿ,
2018ರ ಡಿಸೆಂಬರ್
ಅನುರವಿಸ್ದರು. ಏಕರ�ಪ ನಾಗರಿಕ ಸಂಹಿತ್ ಸ್ವಯಂಸ್ೀವಕಯಾಗಿ ತಮಮುನುನು
ನಲ್ಲಿ ವಿಶವಿಸಂಸೆಥಾಯ 1930ರಿಂದ
ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಏಕತ್ಗ್ ಅತಯಾಗತಯಾ ಎಂಬುದು ದ್ೀಶಕ್್ಕ ಸಮಪಿಜಿಸ್ಕ್�ಂಡರು.
ಮಹಾ ಪ್ರಧಾನ 1933ರ ನಡುವೆ
ಕಾಯಜಿದಶಿಜಿ ಅವರ ನಂಬಿಕ್ಯಾಗಿತುತು, ಈ ವಿಚಾರದಲ್ ಲ ದುಗಾಜಿಬಾಯಿ ಅವರ ವಾಗಿಮುತ್ ಅವರು ಉರ್್ಪನ
ಆಂತೆ್ೇನಿಯೇ ಪಂಡಿತ್ ಜವಾಹರಲಾಲ್ ನ್ಹರ� ಅದುಭುತವಾಗಿತುತು ಮತುತು ಜನರು
ಸತಾಯೂಗ್ರಹದ
ಗುತೆರೆಸ್ ಅವರ್�ಂದಿಗ್ ಅವರಿಗ್ ಅಭಿಪಾ್ರಯಭ್ೀದವಿತುತು. ಅದರಿಂದ ಪ್ರಭಾವಿತರಾಗುತಿತುದ್ದರು.
ವೆೇಳೆ
ಅವರು ಮಾನವ ಅವರು 1947-48ರಲ್ ವಿಶ್ವ ಸಂಸ್ಯಲ್ ಲ ಅವರ ಧ್ೈಯಜಿ ಮತುತು ದೃಢ
ಥಾ
ಲ
ಮ್ರು ಬಾರಿ
ಹಕುಕಾಗಳಿಗೆ ಹಂಸಾ ಮಾನವ ಹಕು್ಕಗಳ ಆಯೊೀಗದ ಭಾರತಿೀಯ ವಯಾಕತುತ್ವಕಾ್ಕಗಿ ಜನರು ಅವರನುನು
ಮಹಾತು ಅವರು ಕಾರಾಗೃಹ
ಪ್ರತಿನಧಿಯಾಗಿ ಸ್ೀವ್ ಸಲ್ಲಸ್ದರು ಮತುತು ‘ಜ್�ೀನ್ ಆಫ್ ಆರ್ಜಿ’ ಎಂದು
ನಿೇಡಿದ ಮಹತವಿದ ವಾಸ
ಮಾನವ ಹಕು್ಕಗಳ ಐತಿಹಾಸ್ಕ ಘ�ೀಷ್ಣ್ ಕರ್ಯುತಿತುದ್ದರು. 1930ರಿಂದ
ಕೆ್ಡುಗೆಯನುನು ಅನುಭವಿಸ್ದರು.
ಹ್ಚು್ಚ ಲ್ಂಗ ಸಂವ್ೀದಿಯಾಗಿರಲು ಅಮ�ಲಯಾ 1933ರವರ್ಗ್ ಅವರು ಉಪಿಪಾನ
ಶಾಲಿಘಿಸ್ದರು.
ದಿ
ಲ
ಕ್�ಡುಗ್ ನೀಡಿದರು. ಸತಾಯಾಗ್ರಹದ ಸಮಯದಲ್ ಮ�ರು
ಹಂಸಾ ಮಹಾತು ಭಾರತದ ಸಂವಿಧಾನ ಕರಡು ರಚನಾ ಸಮಿತಿಯ ಬಾರಿ ಸ್ರ್ವಾಸ ಅನುರವಿಸ್ದರು. ಅವರು ಭಾರತಿೀಯ
ಲ
ಪ್ರಮುಖ ಸದಸಯಾರ� ಆಗಿದ್ದರು ಮತುತು 1947ರ ಆಗಸ್ಟಿ 14ರ ಸಂವಿಧಾನದ ರಚನ್ಯಲ್ ಅಮ�ಲಯಾ ಕ್�ಡುಗ್ ನೀಡಿದರು.
ಮಧಯಾರಾತಿ್ರಯಲ್ ಅಧಿಕಾರ ವಗಾಜಿವಣ್ಯ ಐತಿಹಾಸ್ಕ ಸಂದರಜಿದಲ್ ಲ ಮಹಿಳ್ಯರ ಸಾಮಾರ್ಕ ಸಾಥಾನಮಾನವನುನು ಸುಧಾರಿಸುವಲ್ ಲ
ಲ
ಭಾರತಿೀಯ ಮಹಿಳ್ಯರ ಪರವಾಗಿ ರಾಷ್ಟ್ರಧ್ವಜವನುನು ಎತಿತುಹಿಡಿದ ಅವರು ಸದಾ ಸಕ್ರಯರಾಗಿದ್ದರು ಮತುತು ‘ಆಂಧ್ರ ಮಹಿಳಾ
ಲ
ಥಾ
ಗೆ
ಹ್ಗಳಿಕ್ಯ� ಅವರದಾಗಿದ್. ಡಿಸ್ಂಬರ್ 2018ರಲ್ ವಿಶ್ವಸಂಸ್ಯ ಸಭಾ’, ‘ವಿಶ್ವ ವಿದಾಯಾಲಯ ಮಹಿಳಾ ಸಂಘ’, ‘ನಾರಿ
ಮಹಾ ಪ್ರಧಾನ ಕಾಯಜಿದಶ್ಜಿ ಆಂತ್�ೀನಯೊ ಗುತ್ರ್ಸ್ ಅವರು ರಕಾ ಸಮಿತಿ’, ‘ನಾರಿ ನಕ್ೀತನ್’ ಸ್ೀರಿದಂತ್ ಅನ್ೀಕ
ಥಾ
ಲ
ಮಾನವ ಹಕು್ಕಗಳ ಮಹತ್ವದ ಕ್�ಡುಗ್ಗಾಗಿ ಹಂಸಾ ಮಹಾತು ಅವರನುನು ಸಂಸ್ಗಳ್ೊಂದಿಗ್ ಸಂಪಕಜಿ ಹ್�ಂದಿದ್ದರು. 1953ರಲ್ ಅಂದಿನ
ಲ
ಶಾಲಘಿಸ್ದ್ದರು. "ಭಾರತದ ಹಂಸಾ ಮಹಾತು ಅವರಿಲದ್ ಇದಿ್ದದ್ದರ್, ಕ್ೀಂದ್ರ ಹಣಕಾಸು ಸಚಿವ ಮತುತು ಚಿಂತಕ ಚಿಂತಾಮಣಿ

ಪುರುಷ್ರ ಹಕು್ಕಗಳ ಸಾವಜಿತಿ್ರಕ ಘ�ೀಷ್ಣ್ಯ ಬಗ್ಗೆ ಮಾತನಾಡುತಿತುದ್ವ್ೀ ದ್ೀಶ್ ಮುಖ್ ಅವರನುನು ಮದುವ್ಯಾದ ನಂತರ ಅವರು
್ದ
ದುಗಾಜಿಬಾಯಿ ದ್ೀಶಮುಖ್ ಎಂದ್ೀ ಖಾಯಾತರಾದರು.
ಲ
ಹ್�ರತು ಮಾನವ ಹಕು್ಕಗಳ ಕುರಿತಾಗಿ ಅಲ" ಎಂದು ಅವರು
ಲ
ಲ
ಪ್ರತಿಕ್ರಯಿಸ್ದ್ದರು. ಅಷ್ಟಿೀ ಅಲ, ಹಂಸಾ ಮಹಾತು ಸಮಿತಿ ಸುಧಾರಣ್ ಮದುವ್ಯ ಸಮಯದಲ್ ಅವರು ಯೊೀಜನಾ ಆಯೊೀಗದ
ಲ
ಸದಸಯಾರಾಗಿದ್ದರು. ಆಂಧ್ರಪ್ರದ್ೀಶದ ಹಳಿ್ಳಗಳಲ್ ಶ್ಕ್ಷಣವನುನು
ಎಂದು ಕರ್ಯಲಾಗುವ ಹದಿನಾಲು್ಕ ವಷ್ಜಿಗಳವರ್ಗಿನ ಬಾಲಕಯರಿಗ್
ಪಸರಿಸ್ದ ಕಾರಣಕಾ್ಕಗಿ ಅವರಿಗ್ ‘ನ್ಹರ� ಸಾಕ್ಷರತಾ
ಉಚಿತ ಮತುತು ಕಡಾ್ಡಯ ಶ್ಕ್ಷಣವನುನು ಅವರು ಪ್ರತಿಪಾದಿಸ್ದ್ದರು. ಅವರು
ಪ್ರಶಸ್’ ನೀಡಲಾಯಿತು. ಅವರು 1981ರ ಮೀ 9ರಂದು
ತು
ಸ್ವತಃ ಅಂತಜಾಜಿತಿ ವಿವಾಹದ ವಿರ್�ೀಧವನುನು ಎದುರಿಸಬ್ೀಕಾಯಿತು
ತಮಮು 71ನ್ೀ ವಯಸ್ಸಿನಲ್ ಲ ಹ್ೈದರಾಬಾದಿನಲ್ ಲ
ಮತುತು ಅವರನುನು ಅವರ ಜಾತಿಯಿಂದ ಹ್�ರಹಾಕಲಾಗಿತುತು. ತಮಮು
ನಧನಹ್�ಂದಿದರು.
ಕ್�ಡುಗ್ಗಳಿಗಾಗಿ 1959ರಲ್ ಪದಮುರ�ಷ್ಣ ಪ್ರಶಸ್ ಪಡ್ದ ಮಹಾತು, 1995
ಲ
ತು
ರ ಏಪಿ್ರಲ್ 4ರಂದು ನಧನ ಹ್�ಂದಿದರು.
ನ್ಯೂ ಇಂಡಿಯಾ ಸಮಾಚಾರ ಜುಲೈ 1-15, 2021 33