Page 45 - NIS Kannada 16-30 April 2022

ಭಾರತ@75
ಆಜಾದಿ ರಾ ಅಮೃತ ಮಹ�ೊೇತಸ್ವ

ಮಣಿಪುರಿ ಯತೇಧರ್ ಖಂಗ್ತೇಮ್ ನಲಿಲಿ ಬಿರಾಟ್ಷರ

ವಿರ್ದ್ಧ ವಿತೇರಾವತೇಶದಿಂದ ಹೊತೇರಾಡಿದರ್

ಶಾನ್ಯ ರಾಜ್ಯವಾದ ಮಣಿಪುರದಲ್ಲಿರುವ ಖೆೋಂಗೆೋಜೆ�ಮ್ ನ,
ಸಶಸ್ರಿ ದಂಗೆ, ಬಿರಾಟ್ಷ್ ಆಡಳ್ತವನುನು ರಕ್ಷಣಾತ್ಮಕವಾಗಿ
ಥಾ
ಈಇರುವಂತೆ ರಾಡಿದ ಒಂದು ಸಳವಾಗಿದೆ. 1891ರ
ಆಂಗೆೋಲಿ�-ಮಣಿಪುರ ಯುದವು ದೆ�ಶದ ಇತಿಹಾಸದಲ್ಲಿ ಅತ್ಯಂತ
ಧಿ
ಮಹತ್ವದ ಘಟನೆಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗಿದೆ. ಮಣಿಪುರದ ಸಣ್ಣ ರಾಜ್ಯದ
ತ
ಧಿ
ಅನೆ�ಕ ಜನರು ಬಿರಾಟ್ಷ್ ವಸಾಹತುಶಾಹಿ ವಿಸರಣೆಯ ವಿರುದದ
ಹೆೋ�ರಾಟದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ತಮ್ಮ ತಾಯಾನುಡಿನ ಘನತೆ, ಗೌರವ ಮತುತ
ಸಾವಮಾಭೌಮತ್ವವನುನು ರಕ್ಷಿಸಲು ಬಲ್ಷ ಬಿರಾಟ್ಷ್ ಸಾರಾರಾಜ್ಯದ ವಿರುದ ಧಿ
ಠಾ
ಸೆಣಸಿದರು ಮತುತ ತಮ್ಮ ಪಾರಾಣವನೋನು ಅಪಿಮಾಸಿದರು. ಆಗ ಬಿರಾಟ್ಷ್
ಸಾರಾರಾಜ್ಯದ “ಸೋಯಮಾ ಎಂದಿಗೋ ಅಸತಮಸುವುದಿಲ“ ಎಂಬುದು ಒಂದು
ಲಿ
ಜನಪಿರಾಯ ನುಡಿಗಟ್ಟುಗಿಂತ ಮಗಿಲಾಗಿತುತ; ಅದು ವಾಸವವೂ ಆಗಿತುತ.
ತ
ಮಣಿಪುರದಂತಹ ಸಣ್ಣ ರಾಜ್ಯವಂದು ಬಿರಾಟ್ಷರ ವಿರುದ ಹೆೋ�ರಾಡುವುದು
ಧಿ
ಒಂದು ದೆೋಡ್ಡ ವಿಷಯವಾಗಿತುತ: ಮಣಿಪುರ ಮಣಿಯಿತು. ಅದೆ�ನೆ� ಇರಲ್,
ಪರಾಕರಾಮ ಮಣಿಪುರಿ ಯ�ಧರು ಸುಮ್ಮನೆ ಕೆೈ ಚೆಲಲಿಲ್ಲ. ಲಿ
ಧಿ
ಖ�ೊಂಗ�ೊಜೇಮ್ ಯ್ದ ಸಾ್ಮರಕ ಸಂಕಿೇಣಕಾ
ತ
ವಾಸವವಾಗಿ, ಬಿರಾಟ್ಷ್ ಸಕಾಮಾರವು ಮಣಿಪುರವನುನು ಮದಲ್ನಿಂದಲೋ
ತನನು ನಿಯಂತರಾಣದಲ್ಲಿಡಲು ಬಯಸಿತುತ, ಆದರೆ ಇದು ಅಸಾಧ್ಯವೆಂದು ಖೆೋಂಗೆೋಜೆ�ಮ್ ಯುದ ಸಾ್ಮರಕ ಸಂಕ�ಣಮಾವು
ಧಿ
ಸಾಬಿ�ತಾಯಿತು. ಅಂತಹ ಪರಿಸಿಥಾತಿಯಲ್ಲಿ, ಬಿರಾಟ್ಷರು 1890ರ ರಾರ್ಮಾ ಮಣಿಪುರದ ತೌಬಾಲ್ ಜಿಲೆಲಿಯ ಖೆೋಂಗೆೋಜೆ�ಮ್
22 ರಂದು ಮಣಿಪುರಕೆಕಾ 400 ಗೋಖಾಮಾ ಸೆೈನಿಕರನುನು ಕಳುಹಿಸಿದರು ಮತುತ ನಲ್ಲಿದೆ. 1891ರ ಆಂಗೆೋಲಿ�-ಮಣಿಪುರಿ ಯುದದಲ್ಲಿ
ಧಿ
ರಾರ್ಮಾ 24, 1891 ರಂದು ಅವರು ಮಣಿಪುರದ ಕಾಂಗಾಲಿ ಅರಮನೆಯ ಬಿರಾಟ್ಷರ ವಿರುದ ಹೆೋ�ರಾಡಿದ ವಿ�ರ ಮಣಿಪುರಿ
ಧಿ
ಮ್�ಲೆ ದಾಳ್ ರಾಡಿದರು. ಬಿರಾಟ್ಷರ ಅನಾ್ಯಯದ ಧೆೋ�ರಣೆಯ
ಸೆೈನಿಕರಿಗೆ ಗೌರವಾರಮಾವಾಗಿ ಈ ಸಾ್ಮರಕ
ಪರಿಣಾಮವಾಗಿ ಅನೆ�ಕ ಜನರು ಮೃತಪಟಟುರು, ಮತುತ ಮಣಿಪುರಿ
ಸಂಕ�ಣಮಾವನುನು ನಿಮಮಾಸಲಾಗಿದೆ. ಪರಾತಿ ವಷಮಾ
ಮತುತ ಬಿರಾಟ್ಷ್ ಪಡೆಗಳ ನಡುವೆ ಸಶಸ್ರಿ ಸಂಘಷಮಾವು ರುಗಿಲೆದಿದಾತು.
ಏಪಿರಾಲ್ 23 ರಂದು ಖೆೋಂಗೆೋಜೆ�ಮ್ ದಿನವನುನು
ಬಿರಾಟ್ಷ್ ಸೆೈನ್ಯವು ಬಾಂಬ್ ಶೆಲ್ ಗಳಂತಹ ಆಧುನಿಕ ಶಸಾ್ರಿಸ್ರಿಗಳನುನು
ಆಚರಿಸಲಾಗುತದೆ, ಮತುತ ಈ ವಷಮಾ ಅದರ 131 ನೆ�
ತ
ಹೆೋಂದಿತುತ, ಆದರೆ ಮಣಿಪುರಿ ಸೆೈನ್ಯವು ಸಾಂಪರಾದಾಯಿಕ ಈಟ್ಗಳು
ವಾಷ್ಮಾಕೆೋ�ತ್ಸವವನುನು ಆಚರಿಸಲಾಗುತಿತದೆ.
ಮತುತ ಖಡಗಳನುನು ರಾತರಾ ಹೆೋಂದಿತುತ. ಇದರ ಹೆೋರತಾಗಿಯೋ,
ಗೆ
ಧಿ
ಮಣಿಪುರಿ ಸೆೈನ್ಯವು ಬಿರಾಟ್ಷರ ವಿರುದ ಕೆಚೆ್ಚದೆಯಿಂದ ಹೆೋ�ರಾಡಿತು.
ಬಿರಾಟ್ಷರು ಶರಣಾದರು ಮತುತ ಯುದದ ಮದಲ ಹಂತದಲ್ಲಿ ಸೆೋ�ತರು,
ಧಿ
ಆದರೆ ಎರಡನೆ� ಹಂತದಲ್ಲಿ, ಬಿರಾಟ್ಷರು ವಿಜಯಶಾಲ್ಗಳಾದರು. ಕುಲಚಂದರಾನನುನು ಇತರ 22 ಜನರೆೋಂದಿಗೆ ಅಂಡರಾನ್ ದಿ್ವ�ಪಗಳ್ಗೆ
ಮಣಿಪುರಿ ಸೆೈನ್ಯವು ಶೌಯಮಾದಿಂದ ಹೆೋ�ರಾಡಿತು, ಆದರೆ ಏಪಿರಾಲ್ ಗಡಿ�ಪಾರು ರಾಡಲಾಯಿತು. ಮಣಿಪುರಿ ಸೆೈನ್ಯ ಮತುತ ಜನರ
ದಾ
23, 1891 ರಂದು ಖೆೋಂಗೆೋಜೆ�ಮ್ ನಲ್ಲಿ ಮಣಿಯಿತು ಮತುತ ಅನೆ�ಕ ಶೌಯಮಾ ಮತುತ ಧೆೈಯಮಾದಿಂದ ಬಿರಾಟ್ಷರು ದಿಗ್ಭ್ರಮ್ಗೆೋಂಡಿದರು
ತ
ತ
ಧಿ
ಧೆೈಯಮಾಶಾಲ್ ಯ�ಧರು ಪಾರಾಣತೆತರು. ಈ ಯುದವನುನು ಭಾರತದ ಎಂದು ಹೆ�ಳಲಾಗುತದೆ. ಮಣಿಪುರದ ಖೆೋಂಗೆೋಜೆ�ಮ್ ನಲ್ಲಿ, ಮುಂದಿನ
ಸಾ್ವತಂತರಾ್ಯ ಸಂಗಾರಾಮದ ಇತಿಹಾಸದಲ್ಲಿ ಅತ್ಯಂತ ಭಿ�ಕರವಾದ ಪಿ�ಳ್ಗೆಗಳು ಸಾ್ವತಂತರಾ್ಯದ ಗಾಳ್ಯನುನು ಉಸಿರಾಡಲು ವಿ�ರ
ಧಿ
ಯುದವೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗಿದೆ. ಮಣಿಪುರದ ಖೆೋಂಗೆೋಜೆ�ಮ್ ನ ಯ�ಧರು ತಮ್ಮ ಪಾರಾಣವನುನು ತಾ್ಯಗ ರಾಡಿದಾದಾರೆ. ಭಾರತಿ�ಯ
ಧಿ
ಖೆ�ಬಾ ಗಿರಿಗಳಲ್ಲಿ ಯುದ ನಡೆದಿದದಾರಿಂದ ಈ ದಿನವನುನು ಖೆೋಂಗೆೋಜೆ�ಮ್ ರಾಜ್ಯಗಳನುನು ಬಿರಾಟ್ಷ್ ಸಾರಾರಾಜ್ಯಕೆಕಾ ಸೆ�ರಿಸುವ ಪರಾಕರಾಯ 1757
ತ
ದಿನ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತದೆ. ಏಪಿರಾಲ್ 27, 1891 ರಂದು ಯುದ ಧಿ ರಲ್ಲಿ ಪಾಲಿಸಿ ಕದನದೆೋಂದಿಗೆ ಪಾರಾರಂರವಾಯಿತು ಮತುತ 1798 ರಲ್ಲಿ
ಧಿ
ಧಿ
ಕೆೋನೆಗೆೋಂಡ ನಂತರ ಮಣಿಪುರದ ಮ್�ಲೆ ಬಿರಾಟ್ಷರು ನೆ�ರ ಖೆೋ�ಂಗೆೋಜೆ�ಮ್ ಯುದದೆೋಂದಿಗೆ ಕೆೋನೆಗೆೋಂಡಿತು. ಈ ಯುದದ
ನಿಯಂತರಾಣ ಸಾಧಿಸಿದರು. ನಂತರ, ಮಣಿಪುರವು ಭಾರತಿ�ಯ ಉಪಖಂಡದಲ್ಲಿ ಬಿರಾಟ್ಷ್
ಧಿ
ಯುದದ ನಂತರ, ಬಿರಾಟ್ಷ್ ಸಕಾಮಾರವು ಅನೆ�ಕ ಜನರನುನು ಸಾರಾರಾಜ್ಯದ ನಿಯಂತರಾಣಕೆಕಾ ಒಳಪಟಟು ಕೆೋನೆಯ ರಾಜ್ಯವಾಯಿತು.
ಧಿ
ಧಿ
ವಿಚಾರಣೆಗೆ ಒಳಪಡಿಸಿತು ಮತುತ ಮರಣದಂಡನೆ ವಿಧಿಸಿತು. 1891ರ ಈ ಯುದವನುನು 1891ರ ಆಂಗೆೋಲಿ�-ಮಣಿಪುರ ಯುದ ಎಂದು
ತ
ಆಗಸ್ಟು 13ರಂದು ಯುವರಾಜ ಟ್ಕೆ�ಂದರಾಜಿತ್, ತಂಗಲ್ ಜನರಲ್ ಕರೆಯಲಾಗುತದೆ. ಮಣಿಪುರದ ಖೆೋಂಗೆೋಜೆ�ಮ್ ನಲ್ಲಿ 2016ರ ಏಪಿರಾಲ್
ಅವರನುನು ಗಲ್ಲಿಗೆ�ರಿಸಲಾಯಿತು. ಇಷೆಟು� ಅಲ, ರಾಜಕುರಾರ 23ರಂದು ಅಂದಿನ ರಾಷ್ಪತಿ ಪರಾಣಬ್ ಮುಖಜಿಮಾ ಅವರು ಯುದ ಧಿ
ಲಿ
ದಾ
ಟ್ಕೆ�ಂದರಾಜಿತ್ ಸೆ�ರಿದಂತೆ ಇತರ ನಾಲ್ವರನುನು ಬಿರಾಟ್ಷರು ಗಲ್ಲಿಗೆ�ರಿಸಿದರೆ, ಸಾ್ಮರಕವನುನು ಉದಾಘಾಟ್ಸಿದರು.
ನ್ಯೂ ಇಂಡಿಯಾ ಸಮಾಚಾರ ಏಪ್ರಿಲ್ 16-30, 2022 43