Page 39 - NIS Gujarati 16-31 Aug 2022
P. 39
વ્યક્તિત્વ સુભદાકુમારી ચાૌહાણ
જમણે ઝાંસીની રાણીની
ે
વીરતાને કતવતા રૂપે રજ કરી
યૂ
ે
ભારિના ઇતિિાસમાં ક્વત્રય પોિાની િલ્વાર મા્ટ પ્રજસધ્ધ િિા. પણ એક ક્ત્રાણી એ્વી િિી જેણે પોિાની
કલમને િલ્વાર બના્વી લીધી. એ પણ એ્વા સમયમાં જ્ાર જાિર જી્વનમાં મહિલાઓની ભાગીદારી અંગે ચચયા
ે
ે
ૂ
અને ઝબેશ બંનેને િાર્કક અંિ સુધી લઈ જ્વા મા્ટ અનેક સિરો પર સંઘષમુ ચાલચો િિો. આઝાદીના ચાર દાયકા
ે
ં
ે
પિલાં જન્મ લેનાર સુભદ્ાકમારી ચરૌિાણે પોિાનાં દશ મા્ટ કલમ ઉ્ઠા્વી અને ઘરની બિાર નીકળીને આંદોલનોમાં
ે
ુ
ે
જોડા્વાનો સાિજસક નનણમુય લીધો. િેઓ મિાત્મા ગાંધી પ્રેદરિ અસિકારની ચળ્વળમાં ભાગ લેનાર પ્રથમ મહિલા
બન્ાં, િો દશભરમાં િેમને ઓળખ મળી પ્રજસધ્ધ કવ્વિામાં જેમાં િેમણે મણણકર્ણકાની ્વીરિાને બબરદા્વ્વા
ે
‘ઝાંસી્વાલી રાની’ કિી િિી.....
चमक उठी सन् सत्तावन में, वह तलवतार पुरतानी थी, પત્નીની રિમતભાને આગળ િધારિામાં હમેશા મદદ કરી. બંનેએ
ં
बुंदेले हरबोलों के मुंह, हमने सुनी कहतानी थी, મળીને કોંગ્સ માટ કામ કયું. મહાત્મા ગાંધીની અસહકારની
ે
ુ
ે
खूब लडी मरदतानी वह तो, झतांसी वताली रतानी थी। ચળિળમાં ભાગ લેનાર તેઓ રિથમ મટહલા હતાં અને અનેક
કવિતા તમે શાળામાં ભણયા હશયો. કદાચ કયોઇ વયક્ત િાર જેલમાં પણ ગયા. તેમને 18 માચ, 1923નાં રયોજ જબલપુરમાં
્ટ
ુ
ૂ
ુ
આ આ કવિતા ભલ્ નહી હયોય. પણ શં તમને ખબર છે ઝડા સત્ાગ્હમાં ભાગ લિા માટ પણ ઓળખિામાં આિે છે.
ં
ે
ે
ં
ુ
આ કવિતા કયોણે લખી હતી? સુભદ્ાકમારી ચૌહાણ ે કહિાય છે ક આ સત્ાગ્હના સમાચાર લંડનમાં ઉહાપયોહ
ે
ે
ે
જેલિાસ દરમમયાન આ કવિતા લખી હતી. મચાિી દીધયો હતયો. 1941ના વયક્તગત સત્ાગ્હ
સુભદ્ાકમારી ચૌહાણનયો જન્ અને 1942ના ભારત છયોડયો આંદયોલનમાં ભાગ
ુ
ે
નાગપંચમીના રદિસે 16 ઓગસ્, લિાને કારણે તેઓ પાંચ અલગ અલગ
્ટ
ે
ે
1904નાં રયોજ રિયાગરાજ પાસેનાં કસમાં આશર એક િર જેલમાં રહ્ા. પણ
ે
નનહાલપુર ગામમાં થયયો હતયો. તેઓ જેલમાં િીતાિેલા સમયને તેમણે એળ ન
બાળપણથી જ કવિતા લખતાં જિા દીધયો. તેઓ જેલમાં રહીને પણ લખતા
હતાં. તેમની રચનાઓ રાષટીય રહ્ાં. જેલમાં જ તેમને પયોતાની કહાનીના
્ર
ભાિનાથી ઓતરિયોત હતી. તેમના વપતા પાત્રયો મળયા. જબલપુર જેલિાસ દરમમયાન
ે
ખશક્ણરિમી હતા અને તેમનાં દખરખ તેમણે અનેક િાતયાઓ લખી. તેઓ મધયરિદશ
ે
ે
ે
હ્ળ રિારભભક ખશક્ણ લીધં. તેમણ ે વિધાનસભાનાં ધારાસભય પણ રહ્ા. જીિનકાળ
ં
ે
ુ
્ટ
ુ
ક્રાથિિેટ ગર્ સ્લમાંથી અભયાસ કયવો હતયો. દરમમયાન તેમણે 88 કવિતાઓ અને 46 િાતયાઓ
ે
ે
ં
1913માં નિ િરની ઉમરમાં રિયાગથી રિસસધ્ થતા લખી. 15 ફબ્ુઆરી, 1948નાં રયોજ બપયોર નાગપુરથી
્ટ
્ટ
્ટ
મેગેઝીન ‘મયયાદા’માં તેમની રિથમ કવિતા રિકાખશત થઈ હતી. જબલપુર પાછા આિતી િખતે માગ અકસ્ાતમાં માત્ર 44 િરની
ુ
ુ
ુ
ુ
ં
આ કવિતા ‘સુભદ્ાકિરી”નાં નામે રિસસધ્ થઈ હતી. આ કવિતા નાની િયે તેમનં નનધન થઈ ગયં. તેમનાં મકૃત્ પર માખનલાલ
ં
ુ
ુ
ુ
લે
ુ
લીમડાનાં ઝાડ પર લખિામાં આિી હતી. સુભદ્ા ચંચળ અન ે ચતિદીએ લખ હતં, “સુભદ્ાજીનાં અિસાનથી એવં લાગે છે
્ટ
કૃ
કૃ
મેઘાિી રિમતભા ધરાિતી હતી. મહાદિી િમયા તેમની જ શાળામાં જાણે રિકમતનાં પષ્ પર નમદાની ધારા િગર રકનારાના પુણય
ે
્ટ
ભણતા હતાં અને તેમની બાળપણની સખી હતી. નિમા ધયોરણ તીથવોનાં તમામ ઘાટ પયોતાનયો અથ અને ઉપયયોગ ગુમાિી બેસા છે.
ુ
ુ
ુ
ે
પછી તેમને અભયાસ છયોડી દિાની ફરજ પડી. અભયાસ પૂરયો કયયા સુભદ્ાજીનં જવં એવં લાગે છે જાણે ઝાંસીિાલી રાનીની ગાયયકા,
ે
ે
ુ
પછી ્ાકર લક્ષણસસહ સાથે તેમનાં લનિ થયાં. લનિ બાદ તેઓ ઝાંસીની રાણીને કહિા ગઇ હયોય ક લયો, રફરગીઓને ભગાિી દીધા
કૃ
જબલપુર આિી ગયાં. લક્ષણસસહ નાટ્યકાર હતા અને તેમણ ે અને માતભૂમમ આઝાદ થઈ ગઈ.” n
ન્યૂ ઇન્ડિયા સમાચાર | 16-31 ઓગસ્ટ, 2022 37
