Page 8 - NIS Punjabi June16-30
P. 8
ਗੋਆ ਕ ਤੀ ਿਦਵਸ
ਗੋਆ ਦੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਦਾ
ੰ
ਸਿਤਆਗਿਹ ਅਦੋਲਨ
ੱ
ੰ
ੂ
ੇ
15 ਅਗਸਤ, 1947 ਨ ਭਾਰਤ ਨ ਆਜ਼ਾਦੀ ਿਮਲ ਗਈ। ਲਿਕਨ ਆਜ਼ਾਦ ਿਹਦੁਸਤਾਨ ਦਾ ਇਕ ਿਹਸਾ ਅਿਜਹਾ ਵੀ ਸੀ, ਜੋ
ੰ
ੱ
ੱ
ੰ
ੂ
ੂ
ਦੇਸ਼ ਨ ਿਮਲੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਤ ਬਾਅਦ ਵੀ ਕਈ ਸਾਲ ਤਕ ਿਵਦੇਸ਼ੀਆਂ ਦੇ ਸ਼ਾਸਨ ’ਚ ਿਰਹਾ, ਉਸ ਨ ਆਜ਼ਾਦ ਹੋਣ ਿਵਚ 14 ਵਰੇ
ੱ
ੰ
ੂ
ੱ
ੰ
ੰ
ੇ
ੂ
ਹੋਰ ਲਗੇ। ਅਿਜਹੇ ’ਚ ਉਸ ਸਮ ਪੁਰਤਗਾਲੀਆਂ ਦੇ ਸ਼ਾਸਨ ਵਾਲ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਤਟਵਰਤੀ ਖੇਤਰ ਗੋਆ ਨ ਆਜ਼ਾਦੀ ਿਦਵਾਉਣ
ੂ
ੰ
ਲਈ 18 ਜੂਨ, 1946 ਨ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਈ ਸੀ ਗੋਆ ਕ ਤੀ, ਿਜਸ ਨ ਅਸ ਜਾਣਦੇ ਹ ‘ਗੋਆ ਕ ਤੀ ਿਦਵਸ’ ਦੇ ਤੌਰ ’ਤੇ…
ੂ
ੰ
ਸਕੋ ਡੀ ਗਾਮਾ 1498 ’ਚ ਭਾਰਤ ਆਏ ਤੇ ਇਸ ਦੇ 12 ਸਾਲ ਕਾਰਨ ਗੋਆਵਾਸੀਆਂ ਿਵਚ ਚੇਤਨਾ ਆਈ ਤੇ ਉਨ ਨ ਭਾਰਤ ਦੇ ਸੁਤਤਰਤਾ
ੱ
ੰ
ੰ
ੰ
ੰ
ੰ
ੂ
ੰ
ੂ
ੁ
ਅਦਰ 1510 ਿਵਚ ਪੁਰਤਗਾਲੀਆਂ ਨ ਗੋਆ ਨ ਆਪਣੀ ਸਗ ਾਮ ਤ ਪ ੇਰਣਾ ਲਈ ਤੇ ਖ਼ਦ ਨ ਸਗਿਠਤ ਕਰਨਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ। ਗੋਆ ਕ ਤੀ
ੱ
ੂ
ੰ
ਵਾਬਸਤੀ ਬਣਾ ਿਲਆ। ਤਦ ਤ ਲੈ ਕੇ 1961 ਤੱ ਕ ਗੋਆ ਤੇ ਿਵਚ ਕ ਤੀਵੀਰ ਦਾ ਬਲੀਦਾਨ ਵੀ ਬੇਿਮਸਾਲ ਿਰਹਾ। ਗੋਆ ਨ ਪੁਰਤਗਾਲੀਆਂ
ੱ
ੰ
ੰ
ੰ
ੂ
ਪੁਰਤਗਾਲੀਆਂ ਦਾ ਹੀ ਸ਼ਾਸਨ ਿਰਹਾ। 1947 ’ਚ ਦੇਸ਼ ਨ ਅਗਰੇਜ਼ ਤ ਦੇ ਿਸ਼ਕਜੇ ’ਚ ਆਜ਼ਾਦ ਕਰਵਾਉਣ ਲਈ ‘ਆਜ਼ਾਦ ਗੋਮ ਤਕ ਦਲ’ ਨਾਮਕ
ੱ
ਆਜ਼ਾਦੀ ਿਮਲ ਗਈ। ਇਥ ਤਕ ਿਕ 1954 ’ਚ ਫ਼ਰ ਸੀਸੀ ਵੀ ਪ ਡੀਚੇਰੀ ਛਡ ਇਕ ਕ ਤੀਕਾਰੀ ਦਲ ਵੀ ਸਰਗਰਮ ਸੀ। ਿਵਸ਼ਵਨਾਥ ਲਵ ਡੇ, ਨਾਰਾਇਣ
ੱ
ੱ
ੱ
ੱ
ੇ
ਕੇ ਚਲ ਗਏ ਪਰ ਗੋਆ ਸੀ, ਿਜਸ ਨ ਆਜ਼ਾਦੀ ਨਹ ਿਮਲੀ। ਸਾਲ 1946 ’ਚ ਹਰੀ ਨਾਇਕ, ਦਤਾਤਰੇਅ ਦੇਸ਼ਪ ਡੇ ਤੇ ਪ ਭਾਕਰ ਿਸਨਾਰੀ ਨ ਇਸ ਦੀ
ੰ
ੂ
ੂ
ੰ
ੰ
ਇਹ ਸਾਫ਼ ਹੋ ਿਗਆ ਸੀ ਿਕ ਅਗਰੇਜ਼ ਹੁਣ ਬਹੁਤਾ ਸਮ ਭਾਰਤ ’ਚ ਆਪਣਾ ਸਥਾਪਨਾ ਕੀਤੀ। ਪੁਰਤਗਾਲੀਆਂ ਨ ਅਦੋਲਨ ਨ ਕੁਚਲਣ ਲਈ ਕਈ
ੰ
ੂ
ੰ
ਸ਼ਾਸਨ ਨਹ ਚਲਾ ਸਕਣਗੇ ਲਿਕਨ ਪੁਰਤਗਾਲੀ ਿਕਸੇ ਵੀ ਕੀਮਤ ਤੇ ਗੋਆ ਅਦੋਲਨਕਾਰੀਆਂ ਤੇ ਕ ਤੀਕਾਰੀਆਂ ਨ ਿਗ ਫ਼ਤਾਰ ਕੀਤਾ ਤੇ ਲਬੀ ਸਜ਼ਾ
ੰ
ੰ
ੇ
ੰ
ੰ
ੱ
ੁ
ੰ
ੇ
ੰ
ੂ
ਨ ਆਜ਼ਾਦ ਨਹ ਕਰਨਾ ਚਾਹਦੇ ਸਨ। ਉਸ ਵੇਲ ਗੋਆ ਨ ਆਜ਼ਾਦ ਕਰਵਾਉਣ ਸੁਣਾਈ। ਇਸ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਗੋਆ ’ਚ ਅਦੋਲਨ ਦੀ ਰਫ਼ਤਾਰ ਮਠੀ ਨਾ ਪਈ ਤੇ
ੂ
ੇ
’ਚ ਰਾਸ਼ਟਰ ਦੇ ਮੁਖ ਆਗੂਆਂ ਦੀ ਕੋਈ ਡਘੀ ਿਦਲਚਸਪੀ ਨਹ ਸੀ। ਲਿਕਨ ਥ ਦੀਆਂ ਜੇਲ ਸਿਤਆਗ ਹੀਆਂ ਨਾਲ ਭਰ ਗਈਆਂ। ਇਥ ਤਕ ਿਕ ਗੋਆ ਦੀ
ੱ
ੱ
ੱ
ੰ
ੂ
ੱ
ਆਜ਼ਾਦੀ ਘੁਲਾਟੀਏ ਤੇ ਸਮਾਜਵਾਦੀ ਿਵਚਾਰਧਾਰਾ ’ਚ ਯਕੀਨ ਰਖਣ ਵਾਲ ੇ ਆਜ਼ਾਦੀ ਲਈ ਮਧੂ ਿਲਮਯੇ ਵੀ ਦੋ ਸਾਲ ਤਕ ਪੁਰਤਗਾਲੀਆਂ ਦੀ ਜੇਲ ਿਵਚ
ੱ
ੱ
ੱ
ਰਾਮ ਮਨਹਰ ਲਹੀਆ ਨੰ ੂ ਗੋਆ ਦੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਤ ਿਬਨਾ ਚੈਨ ਿਕੱ ਥੇ ਸੀ? ਕੈਦ ਰਹੇ। ਪਰ ਪੁਰਤਗਾਲੀ ਅਸਾਨੀ ਨਾਲ ਮਨਣ ਵਾਲ ਿਕਥੇ ਸਨ? ਅਿਜਹੇ
ੋ
ੱ
ੇ
ੰ
ੋ
ੱ
ੱ
ਲਹੀਆ ਆਪਣੇ ਦੋਸਤ ਡਾਕਟਰ ਜੁਲੀਆਓ ਮੈਨਜੇਸ ਦੇ ਸਦੇ ਤੇ ਗੋਆ ਗਏ ਹਾਲਾਤ ਿਵਚ ਪੁਰਤਗਾਲੀਆਂ ਨਾਲ ਅਸਫ਼ਲ ਵਾਰਤਾ ਤੇ ਕੂਟਨੀਤਕ ਕੋਿਸ਼ਸ਼
ੱ
ਸਨ ਅਤੇ ਅਸੋਲਨਾ ’ਚ ਰੁਕੇ ਸਨ। ਜਦ ਉਨ ਦੇਿਖਆ ਿਕ ਪੁਰਤਗਾਲੀਆਂ ਦਾ ਤ ਬਾਅਦ ਫ਼ੌਜੀ ਦਖ਼ਲ ਹੀ ਇਕੋ–ਇੱ ਕ ਿਵਕਲਪ ਬਾਕੀ ਰਿਹ ਿਗਆ ਸੀ। 18
ੰ
ੰ
ੂ
ੰ
ਜ਼ਲਮ ਅਗਰੇਜ਼ ਤ ਵੀ ਵਧ ਕੇ ਹੈ, ਤ ਉਨ ਨਾਗਿਰਕ ਅਿਧਕਾਰ ਲਈ ਦਸਬਰ, 1961 ਨ 36 ਘਿਟਆਂ ਦੀ ਫ਼ੌਜੀ ਮੁਿਹਮ ਦਾ ਨਾਮ ‘ਅਪਰੇਸ਼ਨ ਿਵਜੈ’
ੁ
ੰ
ੰ
ਅਦੋਲਨ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਨ ਦਾ ਫ਼ੈਸਲਾ ਿਲਆ। 18 ਜੂਨ, 1946 ਨ ਉਨ ਨ ਗੋਆ ਰਿਖਆ ਿਗਆ ਸੀ। ਇਸ ਿਵਚ ਭਾਰਤੀ ਜਲ ਸੈਨਾ, ਵਾਯੂ ਸੈਨਾ ਤੇ ਥਲ ਸੈਨਾ ਦੇ
ੱ
ੱ
ੂ
ੰ
ੰ
ੇ
’ਚ ਪੁਰਤਗਾਲੀਆਂ ਦੇ ਿਖ਼ਲਾਫ਼ ਅਦੋਲਨ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ‘ਗੋਆ ਕ ਤੀ ਹਮਲ ਸ਼ਾਮਲ ਸਨ। ਭਾਰਤੀ ਸੈਿਨਕ ਨ ਥੋੜ ੇ ਿਵਰੋਧ ਤ ਬਾਅਦ ਗੋਆ ਖੇਤਰ
ੰ
ਿਦਵਸ’ ਦਾ ਐਲਾਨ ਕਰ ਿਦਤਾ, ਿਜਸ ਤ ਬਾਅਦ ਉਨ ਨ ਿਗ ਫ਼ਤਾਰ ਕਰ ਨ ਸਫ਼ਲਤਾਪੂਰਬਕ ਆਜ਼ਾਦ ਕਰਵਾ ਿਲਆ। ਪੁਰਤਗਾਲ ਵਲ ਜਨਰਲ
ੰ
ੱ
ੱ
ੰ
ੂ
ੂ
ੰ
ੂ
ਿਲਆ ਿਗਆ। ਇਹ ਗੋਆ ਦੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਦਾ ਪਿਹਲਾ ਸਿਤਆਗ ਿਹ ਅਦੋਲਨ ਮੈਨਅਲ ਂ ਐਟੋਨੀਓ ਵਾਸਾਲੋ ਈ. ਿਸਲਵਾ ਨ ਆਤਮਸਮਰਪਣ ਦੇ
ੱ
ੁ
ੰ
ੰ
ੱ
ੱ
ੂ
ੋ
ਸੀ। ਗੋਆ ਦੇ ਮਦੇ ਤੇ ਲਹੀਆ ਨ ਸਦਾ ਮਹਾਤਮਾ ਗ ਧੀ ਦਾ ਸਾਥ ਿਮਿਲਆ ਸਰਟੀਿਫ਼ਕੇਟ ਤੇ ਹਸਤਾਖਰ ਕੀਤੇ। ਅਿਜਹੇ ਿਵਚ ਕਈ ਸਾਲ ਦੇ ਸਘਰਸ਼ ਤ
ੁ
ੱ
ਤੇ ਉਨ ‘ਹਰੀਜਨ’ ਿਵਚ ਪੁਰਤਗਾਲੀ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਜ਼ਲਮ ਦੀ ਸਖ਼ਤ ਬਾਅਦ ਗੋਆ ਨ 19 ਦਸਬਰ, 1961 ਨ ਆਜ਼ਾਦੀ ਿਮਲੀ ਸੀ। 18 ਜੂਨ,
ੰ
ੰ
ੂ
ੂ
ੰ
ਆਲਚਨਾ ਕੀਤੀ। ਇਸ ਤ ਬਾਅਦ ਕੁਝ ਸ਼ਰਤ ਨਾਲ ਲਹੀਆ ਨ ਿਰਹਾਅ ਕਰ 2021 ਨ ਦੇਸ਼ ‘ਗੋਆ ਕ ਤੀ ਿਦਵਸ’ ਦੀ 75ਵ ਵਰ ੇਗਢ ਮਨਾ ਿਰਹਾ ਹੈ।
ੂ
ੋ
ੰ
ੂ
ੰ
ੰ
ੋ
ਿਦਤਾ ਿਗਆ। ਭਾਵ ਲਹੀਆ ਨ ਗੋਆ ਕ ਤੀ ਦੀ ਜੋ ਅਲਖ ਜਗਾਈ, ਉਸ
ੋ
ੱ
ਿਨਊ ਇਡੀਆ ਸਮਾਚਾਰ | 16–30 ਜੂਨ 2021
ੰ
