Page 9 - NIS Gujarati August 01-15

વ્યક્તિત્વ મૈથથલીશરણ ગુપ્ત

ુ
ં
ં
્ર
ે
ુ
ં
મૈથથલીિરણ ગુપત છે. હુ કવવતા લખું છ અને ઇચ છ ક તમે અંદર બીજી આવમૃનત્ પ્રકાશિત કરવી ્પડહી. રાષ્ટહીય આંદોલનો,
ુ
ં
મારી કવવતાઓ સરસવતીમાં પ્રકાશિત કરો.” મહાવીર પ્રસાદ શિક્ણ સંસ્ાઓ અને સવારની પ્રાથ્ષનાઓમાં ભારત ભારતી
ે
ે
ં
ે
નદ્વેદીએ કહુ, “બહુ લોકો ઇચતા હોય છે ક તેમની રચનાઓ જ ગાવામાં આવતી હતી. ગામડ ગામડ અભણ લોકોને ્પણ
સરસવતીમાં પ્રકાશિત થાય, ્પણ બધાંને તક નથી મળતી અને સાંભળહી સાંભળહીને યાદ રહહી ગઈ હતી. મહાત્મા ગાંધીની
ં
વળહી તમે તો વ્રજ ભારામાં લખો છો. અમે તો માત્ ખડહી બોલીમાં અસહકારની ચળવળ બાદ નાગપુરમાં ઝડા સત્ાગ્રહ થયો
ે
જ રચનાઓ છા્પીએ છીએ.” જવાબમાં મૈથથલીિરણે કહુ, “જો ત્ાર તમામ સત્ાગ્રહહી સરઘસમાં ભારત ભારતીના ગીતો ગાતા
ં
ં
ે
તમે છા્પવાની ખાતરી આ્પો તો હુ ખડહી ભારામાં ્પણ કવવતા ગાતા સત્ાગ્રહ કરતા હતા. ગોરી સરકાર ભારત ભારતી ્પર
ં
ે
લખી આ્પીિ. હુ મારી રચનાઓ રજસકન્દ્ર નામે મોકલીિ.” પ્રતતબંધ ્ૂકહી દીધો અને તમામ નકલો જપત કરી લીધી. આજે
ં
ે
મહાવીર પ્રસાદ કહુ, “છા્પવા લાયક હિે તો ચોક્કસ છા્પીશું. ્પણ સાહહત્ જગતમાં ભારત ભારતી સાંસ્તતક નવજાગરણનો
મૃ
તમે તમારી રચનાઓ કોઈ ઉ્પનામથી નહીં ્પણ તમારા નામે ઐતતહાજસક દસતાવેજ છે.
જ મોકલજો.”આમ, મહાવીર પ્રસાદના કહવાથી પ્રથમ વાર मानस भवन में आय्वजन दजसकी उतारें आरतीं। भगवान्!
ે
મૈથથલીિણે હમંત શિર્ષક સાથે ખડહી બોલીમાં કવવતા લખી, જે भारतवर में गूंजे हमारी भारती।।
ે
्व
ક્ટલાંક સુધારા સાથે પ્રકાશિત થઈ. હમંતના પ્રકાિન બાદ ગુપત हो भद्रभावोद्ादवनी वह भारती हे भवगते। सीतापते!
ે
ે
સરસવતીમાં સતત લખતા રહ્ા. જોતજોતાંમાં તેઓ દદ્ા તરીક ે सीतापते!! गीतामते! गीतामते!!
લોકવપ્રય થઈ ગયા. 1914માં િકતલા અને તેનાં બે વર્ષ બાદ રકસાન નામનો કવવતા
ં
ુ
ૂ
્ષ
ુ
દદ્ાની હહ્દી સેવા સંગ્રહ પ્રકાશિત થયો. રકસાનમાં ભારતીય ખેડતોની દદિા અને
ે
1905થી 1925 દરતમયાન સરસવતીમાં મૈથથલીિરણ ગુપતની તેમની ્ુશકલીઓનું અદભૂત વણ્ષન કરવામાં આવ્ું છે. 1933માં
ે
કવવતાઓ પ્રકાશિત થતી હતી. ્પોતાની પ્રથમ કવવતા હમંતથી તેમણે દ્ા્પર અને જસધ્ધરાજ જેવા ્પૌરાણણક અને ઐતતહાજસક
માંડહીને જયદ્રથ, ભારત-ભારતી, સાકત જેવી રચનાઓ પુસતક કાવય સંગ્રહ લખ્ા. અત્ાર સુધી તેઓ વાતયા, નવલકથા,
ે
સવરૂ્પે પ્રજસદ્ધ થઈ તે ્પહલાં સરસવતીમાં પ્રકાશિત થઈ ચૂકહી હતી. કવવતા, નનબંધ, આત્મકખા અંિ, મહાકાવય ની લગભગ 10,000
ે
મહાવીર પ્રસાદ અને સરસવતી સામયયક સાથે ્પોતાની લાગણી ્પંક્તઓ લખી ચૂક્ા હતા. આ લખતા લખતા સજદગીના
ે
ું
ે
અંગે ગુપતએ સાકતની પ્રસતાવનામાં લખ-करते तुलसीदास भी 50 વર્ષ પૂરાં થયા. દિભરનાં સાહહત્ પ્રેમીઓએ બનારસથી
कैसे मानस-नाद? महावीर का यदद उनहें दमलता नहीं प्रसाद। આમ તો માંડહીને થચરગાંવ સુધી તેમની 50મી વર્ષગાંઠ ધૂમધામથી મનાવી.
્ર
મૈથથલીિરણ ગુપતની તમામ રચનાઓ ્લાજસક છે ્પણ 1910માં આ પ્રસંગે રાષ્ટવ્પતા મહાત્મા ગાંધીએ મૈથથલીિરણ ગુપતને
્ર
ં
લખેલી કવવતા ‘રગ મેં ભંગ’ ખૂબ વખણાઈ. 1921માં મહાવીર રાષ્ટહીય કવવની ઉ્પમા આ્પી. 50મી વર્ષગાંઠની ઉજવણી પૂરી
ે
ુ
ે
પ્રસાદ સં્પાદક ્પદથી રાજીના્ું આ્પી દીધું અને બીજી બાજ, થઇ અને 1937માં તેમને વધુ એક સફળતા મળહી. સાકત મા્ટ ે
ે
મૈથથલીિરણે અંગ્રેજ સરકાર વવરધ્ધ ખુલીને લખવાનું િરૂ કરી તેમને પુરસ્ારથી સન્માનનત કરવામાં આવયા. 1954માં તેમને
દીધું. ્પદ્મભૂરણ પુરસ્ારથી નવાજવામાં આવયા.
ે
आज की दित्तौड़ का सुन नाम कुछ जादू भरा કોરોના કાળમાં મળલી તકોનો ઉલલેખ કરતા વડાપ્રધાને
िमक जाती ििला-सी दित में करके तवरा રાજ્સભામાં ્પોતાના ભારણ દરતમયાન મૈથથલીિરણ ગુપતનો
ं
ં
ં
ુ
ે
રગ મેં ભંગ બાદ આવી જયદ્રથ વધ- 1905માં બંગાળનાં ઉલલેખ કરતા કહુ હતું, જ્ાર હુ તકોની ચચયા કરી રહ્ો છ ં
ં
ે
ભાગલાનો ગુસસો જયદ્રથ વધ દ્ારા વય્ત થયો... ત્ાર મહાકવવ મૈથથલીિરણ ગુપતજીની કવવતાનો ઉલલેખ કરવા
ં
वािक! प्रथम सव्वत्र ही ‘जय जानकी जीवन’ कहो। માંગીિ. ગુપતજીએ કહુ હતું,
दिर पूव्वजों के शील की दशक्ा तरंगों में बहो।। अवसर तेरे दलए खड़ा है, दिर भी तू िुपिाप पड़ा है।
े
दु:ख, शोक, जब जो आ पड़़े, सो धैय्व पूव्वक सब सहो। तेरा कम्व क्त्र बड़ा है पल-पल है अनमोल,
होगी सिलता कयों नहीं कत््ववय पथ पर दृढ़ रहो।। अरे भारत उठ, आखें खोल।।
ં
अदधकार खो कर बैठ रहना, यह महा दुषकम्व है। આ મૈથથલીિરણ ગુપતજીએ લખું છે. ્પણ હુ વવચારતો હતો
ે
ં
नयायाथ्व अपने बंधु को भी दंड देना धम्व है।। ક આ સમયમાં, 21મી સદીનાં પ્રારભમાં તેમને લખવું હોત તો શું
ે
જયદ્રથ વધ બાદ મૈથથલીિરણ ગુપત લોકવપ્રયતના શિખર લખત. – મેં વવચા્ુું ક તેઓ આવું લખત-
્પર બબરાજમાન થઈ ગયા, ્પણ 1914માં ભારત ભારતીએ अवसर तेरे दलए खड़ा है, तू आतमदवशवास से भरा पड़ा है।
્ર
ે
તેમને રાષ્ટહીય સતર પ્રથમ હરોળમાં લાવીને ્ૂકહી દીધા. ભારત हर बाधा, हर बंददश को तोड़,
ભારતીની તમામ નકલો ચ્પોચ્પ વેચાઈ ગઈ. અને બે મહહનાની अरे भारत, आतमदनभ्वरता के पथ पर दतौड़।।'' n
ૂ
ન્ ઇનનડ્યા સમાચાર | 01-15 ઓગસ્ટ, 2022 7