Page 44 - NIS-Gujarati 01-15 Feb 2022

વ્યક્તિત્વ િયાનંિ સરસ્વતી

સમાજ સુધારાના

પ્રણેતા

ે
જન્: 12 ફબ્ુઆારી, 1824
મતૃત્ુઃ 30 આાેક્ટાેબર, 1883

ં
શશિરાવત્રની મધરાતે એક બાળક જોરું ક એક ઉદર શશિલલર ્પર ચઢીને પ્સાદ ખાઈ રહ્ો છે. તેને આચિય્ગ થરું અને આઘાત ્પણ
ે
ે
ે
લાગયો. એ જ ક્ણથી મૂર્ત પૂજા ્પરથી તેનો વિશ્ાસ ઉઠી રયો. પુત્રના વિચારોમાં થઈ રહલું ્પરરિત્ગન જોઈને વ્પતા તેનાં લગ્નની
ું
તૈયારીમાં લારી રયા. બાળકને આ િાતની ખબર ્પડી એટલે તે ઘર છોડીને ભારી રયો. માથુ મુંડાિી નાખ, ભરિા િસ્ત્ ધારણ
કરી લીધાં અને રિહ્મચય્ગનું વ્રત લીધું. સમાજમાં ફલાયેલી બદીઓ, કરરિાજોને નાબૂદ કરીને ભારતનો ઉધ્ધાર કરિાની પ્તતજ્ા
ે
ુ
લઈને ઘર છોડી રયેલું આ બાળક આરળ જતાં મહર્ર દયાનંદ સરસિતી તરીક જાણીતું બન્ું.
ે
ગ ્ર જરાતમાં મોરબી પાસે ટકારામાં 12 ફબ્્રઆરી, 1824નાં ્રું પહલાં 1876માં તેમણે જ ‘સવરાજ્’ન સૂત્ આપય્રું હત, જેને પછી
ે
ું
્રું
ે
્રું
લોકમાન્ મતળક આગળ વધાય્રું. સત્ાથ્ષ પ્રકાશના લેખનમાં
ું
રોજ એક રિાહ્મણ પદરવારમાં જન્મેલા દયાનદ સરસવતીન
ે
બાળપણન નામ મૂળશકર હત. હહન્દ પચાગ પ્રમાણે તેમણે ભકકત-જ્ાન ઉપરાંત સમાજના નૈમતક ઉત્ાન અને સમાજ
્રું
્રું
્ર
ું
ું
ફાગણ મહહનાના કષણપક્માં તેમની જન્મજયતી મનાવવામાં આવે સધારા પર પણ ભાર મૂક્ો. તેમણે સમાજન કપટપૂણ્ષ વત્ષન,
ું
ૃ
્ર
્રું
ું
ું
છે. તેમનો પદરવાર સમૃધિ હતો અને પ્રારભભક જીવન આરામથી દભ, ક્રરતા, દરાચાર, આડબર અને મહહલાઓ પર અત્ાચારની
્ર
ું
ૂ
વીત્્રું. મૂળશકર 20 વર્ષ સધી સમગ્ર દશનાં મદદરો, તીથ્ષસ્ળો ટીકા કરવામાં કોઈ સકોચ ન રાખ્યો. તેમણે ધમ્ષનાં ક્ેત્માં
ે
ું
્ર
ું
ું
અને પવવત્ સ્ળોએ ફરતા રહ્ા. તેઓ પવ્ષતો અથવા જુંગલોમાં વયાપેલો અધવવશ્વાસ, કરીવાજો અને ઢોંગનો વવરોધ કયવો અને
્ર
ું
રહતા યોગીઓને પણ મળયા. તેમને પોતાની સમસયાઓ અગે ધમ્ષના વાસતવવક સવરૂપને સ્ાવપત કય્રું.
ે
ું
ું
પૂછું પણ કોઇની પાસેથી તેમને સતોરકારક જવાબ ન મળયો. સવામી દયાનદ સરસવતીએ ધમ્ષક્રાંમતની મશાલ જગાવવાની
્ર
ું
ે
્ર
ું
અતમાં તેઓ મથરા પહોંચયા જ્ાં તેમની મલાકાત સવામી સાથે સાથે અુંગ્રેજોની ચગાલમાં ફસાયેલા દશને આઝાદી
્રું
્ર
ું
્
ું
વવરજાનુંદ સાથે થઈ. મૂળશકર તેમના શશષય બની ગયા અને અપાવવા માટ રાષટક્રાંમતમાં પણ પ્રદાન આપય્રું. સવામી દયાનદ
ે
્રું
સવામી વવરજાનદ તેમને સીધ વેદોમાંથી શીખવાની સલાહ આપી. સરસવતીએ આય્ષસમાજના માધયમથી સમાજ સધારણાનાં
ે
ું
્ર
ૂ
્ર
ું
્ર
વેદોના અભયાસ દરમમયાન તેમને જીવન, મૃત્ અને જીવન અગેનાં અનેક કાય્ષ કયષા. છતઅછત, સતીપ્રથા, બાળલગ્ન, નરબશ્લ,
ું
્ર
ું
ે
ે
તેમનાં તમામ પ્રશ્ોનાં જવાબ મળયા. સવામી વવરજાનુંદ મૂળશકરને ધાર્મક સકધચતતા અને અધવવશ્વાસ સામે તેમણે સમગ્ર દશમાં
ું
્રું
્ર
ે
સમગ્ર સમાજમાં વૈદદક જ્ાન ફલાવવાન કામ સોંપય્રું અને તેમને વવરોધ કયવો અને વવધવા પનલ્ષગ્ન, ધાર્મક ઉદારતા અને પરસપર
ું
ે
ઋષર દયાનદ નામ આપય્રું. ભાઇચારાન સમથ્ષન કય્રું. કહવાય છે ક વર્ષ 1883માં સવામી
્રું
ે
્ર
એવપ્રલ 1875માં દયાનદ સરસવીએ બોમબે (હવે મબઇ) દયાનદ સરસવતી જોધપરના મહારાજાને ત્ાં ગયા. તેમનાથી
્રું
ું
ું
માં આય્ષસમાજની સ્ાપના કરી. આ હહન્દ સધાર આદોલન પ્રભાવવત થઈને ત્ાંના રાજા યશવત સસહ નત્ષકી સાથેના સબધ
્ર
ું
ે
્ર
ું
ું
ું
્ર
હત, જેમાં હહન્દ ધમ્ષને સમાજની કાલપનનક માન્તાઓમાંથી તોડી નાખ્યા. જેનાં કારણે નત્ષકીએ ગસસામાં આવીને રસોઇયા
્ર
્રું
ૂ
બહાર લાવવાનો હતો. તેમણે વેદોની સત્તાને સવવોપદર માની. સાથે મળીને સવામીજીના ભોજનમાં કાચના ટકડા નાખી દીધા,
ું
્ર
સવામીજીએ કમ્ષ શ્સધિાંત, પનજ્ષન્મ, રિહ્મચય્ષ તથા સન્ાસને જેના કારણે તેમની તબબયત બગડી ગઈ અને 30 ઓટિોબર,
્રું
ે
્રું
પોતાની દફલોસોફીના ચાર સતુંભ બનાવયા. કહવાય છે ક સૌ 1883નાં રોજ તેમન અવસાન થય. n
ે
42 ન્યૂ ઇન્ડિયા સમાચાર | 01-15 ફબ્રુઆરી, 2022
ે