Page 8 - NIS Hindi 01-15 December, 2025
P. 8

व्यक्ति�तत्व नंंदलााला बोोस




         जिजन्होंने संवि�धाान




         का े  पन्नों प� उका े �ी




         भाा�ता काी पहचाान



              ु
         आधाद्धिनका भाारताीया काला काे जनका मृाने जाने �ाले राष्ट्र�ा�ी
                   ं
         द्धिचुत्रकाार न�लाल बोस ने भाारताीया द्धिचुत्रकाला काो द्धिशखर ताका
                                           ं
                                                               े
                    ू
                              ू
         पूहुंचुायाा। काचुी काे जा�गौर द्धिजन्हंने सद्धि�धाान काे पून्नों मृं उकारी
         भाारता काी पूहचुान और स�ोच्चे नागौरिरका पूुरस्काारं- भाारता रत्न
                                          े
         और पूद्मश्रीी प्राताीकां काे भाी बनाए स्काचु, ऐसे न�लाल बोस काी
                                                  ं
                     ृ
             ं
         जयाताी पूर काताज्ञ राष्ट्र काा नमृन�...                    जन्म : 3 दिदीस�� 1882, माृत्युु : 16 अप्रैल 1966
                                                                               ं
                           धाुनिनक भाारतीीय कलाा के प्रणेतीा और   चानिचामती रहूी। नंदलााला बोोस का जन्मं 3 निदसबोर 1882 को निबोहूार
                                                                                             ं
                                                  े
                                                                                        ू
                             ं
                           अंतीरराष्ट्रीीय स्तीर के मंशहूूर कलााकार   के मंुंगेर निजलाे मंं स्थाापत्य निश�पी पणेमचांद्र बोोस और क्षेेमंाणेी के
                                              ं
                           नंदलााला बोोस ने भाारतीीय सनि�धाान के मंला   घर हूुआ। पतीृक गां� बोगाला के हूुगलाी मंं थाा।
                                                       ू
                                                                               ं
                                                                      ै
         आ हूस्तीनिलानि�ती पन्नों को भाारतीीय पहूचाान स  े      बोचापन से हूी मंनितीम कलाा और निचात्री कलाा गहूरी रूनिचा को द�तीे
                                                                           ू
                                                                                                         े
          समंृद्ध निकया। 221 पन्नों के इस दस्तीा�ेज के सभाी पन्नों पर निचात्री   हूुए उनके मंातीा-निपतीा ने कोलाकातीा के कलाा नि�द्याालाय मंं प्र�ेश
                                        ं
          बोनाना सभा� नहूं थाा। ऐसे मंं उन्हूंने सनि�धाान के हूर भााग की   निदला�ाया। आधाुनिनक भाारतीीय कलाा के मंहूानायक नंदलााला बोोस
                 ं
                                                                                                      ु
                                       ं
          शुरुआती मंं 8x13 इचा के निचात्री बोनाए। सनि�धाान मंं कला 22 भााग   ने निचात्रीकारं और कलाा अंध्यापन के अंनितीरिर�ती तीीन पल्किस्तीकाएं
                                                ु
                         ं
                               ं
                                                                                          म
          हूं। इस तीरहू उन्हूं भाारतीीय सनि�धाान की इस मंला प्रनिती को अंपने   रूपा�लाी, निश�प कलाा और निश�प चाचाा भाी निला�ं। 1930 मंं जबो
                                            ू
          22 निचात्रीं से सजाने का मंौका निमंलाा। इन 22 निचात्रीं को बोनाने मंं   मंहूात्मंा गांधाी को दांडांी मंाचाम के दौरान निगरफ्तीार निकया गया थाा,
          चाार साला लागे। उनका कामं न क�ला सनि�धाान की ऐनितीहूानिसकतीा   तीबो नंदलााला बोोस ने निचात्री बोनाया, निजसमंं गांधाी जी अंपनी लााठी
                                  े
                                       ं
          को जीनि�ती र�तीा हूै बोल्कि�क यहू हूमंं भाारतीीय संस्कनिती, समंृद्ध   के साथा चालातीे हूुए निद�ाए गए। यहूा से नंद लााला बोोस की स्�तींत्रीतीा
                                                 ृ
                                                                                      ं
          इनितीहूास, धामंम, परंपरा, उच्च मंान� मं�यं और एकतीा का अंहूसास   सग्रामं मंं भाागीदारी शुरू हूुई। नंदलााला बोोस को कलाा के क्षेेत्री मंं
                                    ू
                                                               ं
          भाी करातीा हूै।                                    उनके योगदान के निलाए पद्म नि�भाूषणे से सम्मंानिनती निकया गया थाा।
                                                      ं
            सनि�धाान मंं भाग�ान रामं, बोुद्ध, मंहूा�ीर, गुरु गोनि�ंद निसहू,   अं�नंद्रनाथा टगोर के निशष्य रहूे नंदलााला बोोस ने भाारती के स्�तीत्रीतीा
                                                                        ै
              ं
                                                                                                         ं
                                                                ं
                                                                                    ू
              ु
                                                       ं
                               ं
          गुरुकला, भाग�तीगीतीा के सदेश, निश�ाजी, लाक्ष्मंीबोाई, नालादा   आदोलान मंं भाी अंपना मंहूत्�पणेम योगदान निदया।
          नि�श्�नि�द्याालाय, नटराज का भाी निचात्री निमंलातीा हूै। इन निचात्रीं के   25 अंगस्ती 2019 को मंन की बोाती कायमक्रमं मंं प्रधाानमंंत्रीी नरंद्र
          मंाध्यमं से उन्हूंने देश�ानिसयं को देशभाल्कि�ती का पाठ पढ़ााने का   मंोदी ने नंदलााला बोोस को याद निकया थाा। उन्हूंने बोतीाया निक गुजराती
                                               म
                                                                                         ु
          कामं निकया। इनके प्रनिसद्ध निचात्रीं मंं ‘डांांडांी मंाचा’, ‘संथाालाी     के हूरिरपरा मंं कांग्रेस के अंनिधा�ेशन
          कन्या’,‘सतीी का दहू त्याग’ शानिमंला हूै। 1930 मंं नमंक सत्याग्रहू         से पहूलाे 1937-38 मंं मंहूात्मंा
                        े
                                                                                           े
                                                                                       ं
          के दौरान उन्हूंने गांधाी जी के सफेेद                                       गाधाी न शांनिती निनकेतीन कलाा
                                                                                                       ं
          निलानोकट  निप्रंट  पर  कालाी                                                भा�न के तीत्कालाीन निप्रनिसपला
          आकनिती  बोनाई  जो  काफेी                                                    नंदलााला बोोस को आमंनित्रीती
                                                                                                         ं
              ृ
         6 6  न्यूू इंंदि�यूा संमाचाार | 1-15 दि�संंबर 2025
   3   4   5   6   7   8   9   10   11   12   13