Page 81 - NIS-Gujarati 16-31 May 2022
P. 81
રાષ્ટ્ આમૃર મહાત્વ
ો
માખનલાલ ચરુવગેદરીઃ પત્કારત્વ, સાહહત્ય આન
ો
ો
થિ
રાષ્ટ્રીય આાંદાોલન માટ સમપ્પર યાોધધા
ે
્
તેમને રાષ્ટ નનમમાણ મા્ટ પ્રેરણા આપી. માખનલાલ ચતુવચેિીનો આઝાિીના આંિોલનમાં પોતાનું યોગિાન આપવાનું શરૂ
જન્ 4 એવપ્રલ, 1889નાં રોજ મધયપ્રિશના હોશંગાબાિ કયુું. લોકોને હચમચાવતી અને જગાવતી રચનાઓ દ્ારા
ે
ે
ે
જિલલાના બાવઇ ગામમાં થયો હતો. ‘િાિા’ તરીક જાણીતા પ્રભાએ હહ્િી સાહહત્માં ભાર ચચમા જગાવી. ગણેશ શંકર
ે
ે
માખનલાલે પત્કારતવ શરૂ કયુું ત્ાર સમગ્ર િશમાં અંગ્રેજ વવદ્ાથશીએ કાનપુરથી સાપતાહહક પ્રતાપનું સંપાિન શરૂ કયુું
્
સરકાર વવરધ્ધ રાષ્ટરીય આંિોલનની શરૂઆત થઈ ચૂકરી હતી. ત્ાર માખનલાલ ચતુવચેિી તેમાં જોિાઈ ગયા. મહાત્મા ગાંધીએ
ે
ે
એ સમયે રાષ્ટરીયતા અને સમાજ સુધારાની ચચમા થવા માંિરી 1920માં શરૂ કરલી અસહકારની ચળવળમાં મહાકૌશલમાં
્
ુ
હતી અને અંગ્રેજોને હાંકરી કાઢવા મા્ટ લોકોમાં તીવ્ર લાગણી પ્રથમ ધરપકિ વ્ોરનાર માખનલાલ હતા. 17 જલાઇ,
ે
ે
હતી. 1913માં ખંિવાના કાલુરામ ગંગરાંિએ માજસક સામયયક 1920નાં રોજ ‘કમ્યવીર’ નું સંપાિન શરૂ થયું, િેમાં નનભ્યયી રીતે
પ્રભાનું પ્રકાશન શરૂ કયુું, િેનાં સંપાિનની જવાબિારી િશી રજવાિાઓનાં ભ્રષ્ટાચારની પોલ ખોલવામાં આવતી
ે
ે
માખનલાલને સોંપવામાં આવી. 1913માં તેમણે પ્રોફસરની હતી. આ સામયયકમાં સાહજસક લેખો લખવામાં આવતા
ે
નોકરી છોિરી િીધી અને સંપૂણ્ય રીતે પત્કારતવ, સાહહત્ હતા. ક્ટલાંક રાજાઓએ સામયયકને મિિ કરવાનું બંધ કરી
ે
અને રાષ્ટરીય આંિોલન મા્ટ સમર્પત થઈ ગયા. માખનલાલ િીધું. સામયયક અનેક મુશકલીઓ છતાં પોતાનું કામ ચાલુ
ે
્
ે
ું
ે
ચતુવચેિીએ ઉચ્ચ સતરના સાહહત્ત્ક મેગેઝીન ‘પ્રભા’ દ્ારા રાખ પણ ક્ારય હાર ન માની.
ો
ં
ં
ર્ાૌરરી શંકર રાયઃ સ્વરત્રા સંગ્ામન બળ પયૂરુ
પાડવા પત્કારત્વન શસ્ત્ બનાવ્યું
ો
્
ુ
ષ્ય 1886માં ભયંકર િકાળના સમયે અંગ્રેજોની પોલ ખોલવા આપવાનું શરૂ કયુું. રાષ્ટવાિી વવચારધારા ધરાવતા આ સામયયક
ે
વઅને ઓદિશાના નવયુવકોને જાગૃત કરવા મા્ટ ગૌરીશંકર દ્ારા ગૌરીશંકર રાયે ભારતીયોના હહતમાં અંગ્રેજો વવરધ્ધ લિાઈ
રાયે પ્રથમ ઉદિયા સામયયક ઉત્લ િીવપકાનું પ્રકાશન શરૂ કયુું લિરી. તેઓ સામયયકમાં અંગ્રેજો વવરધ્ધ લખતા હતા અને લોકોની
ુ
ે
હતું. કહવાય છે ક આ િકાળથી ઓદિશાના વવવવધ વવસતારોમાં તે સમસયાઓને તેમનાં સુધી પહોંચાિતા હતા. તેઓ પૂર િેવી કિરતી
ે
ુ
સમયે 10 લાખથી વધુ લોકોનાં મૃત્ થયા હતા. એ સમયે લોકોને આપનત્ઓ રોકવા મા્ટનાં સૂચનો પણ પ્રકાશશત કરતા હતા. પછીથી
ે
ુ
લાગયું ક જો આપણે સવતંત્ હોત તો આવા િકાળનો સામનો ન તેમનાંથી પ્રભાવવત થઈને શશશભૂષણ રથ 1913માં બરહમપુરથી
ે
ુ
ૈ
કરવો પિત. ધીર ધીર સવતંત્તા સંગ્રામની લિાઈ મજબૂત થતી િનનક ઓદિયા મેગેશઝન છાપવા લાગયા અને ઉદિયા સાહહત્ને
ે
ે
ગઈ. આ િકાળ િરમમયાન ગૌરી શંકર રાય અને બાબુ બબચચત્નંિા પ્રોત્સાહન આપવા મા્ટ સત્બતી નામનું સામયયક છાપવાનું શરૂ
ે
ુ
િાસે ઉદિયા ભાષામાં ઉત્લ િીવપકા સામયયકનું પ્રકાશન શરૂ કયુું. કયુું. આ સામયયકનાં પ્રકાશન મા્ટ તેમણે ક્ટકમાં એક વપ્રસન્ટગ પ્રેસની
ે
તેનાંથી લોકો જાગૃત થવા માંડ્ા અને તેમને ખબર પિવા માંિરી ક આ સ્ાપના કરી, િેનું નામ ક્ટક વપ્રસન્ટગ કપની હતું. અંગ્રેજો બાઈબલ
ં
ે
િકાળનું સાચું કારણ શું છે. 13 જલાઇ, 1838નાં રોજ ક્ટકમાં જન્ેલા છાપીને ઘેર ઘેર પહોંચાિવાનું કામ કરતા હતા ત્ાર તેઓ પોતાની
ે
ુ
ુ
ગૌરીશંકર રાયની આગેવાનીમાં 4 ઓગસ્, 1866નાં રોજ પ્રથમ વપ્રસન્ટગ કપનીમાં ઓદિયા ભાષામાં મહાભારત, રામાયણ અને
ં
ે
વાર આ સામયયક પ્રકાશશત થયું અને એ્ટલાં મા્ટ જ આ દિવસને પ્રાચીન ગ્રંથોનું પ્રકાશન કરી રહ્ા હતા. બ્રહ્મસમાજ સાથે સંકળાયેલા
ઉદિયા પત્કારતવ દિવસ તરીક મનાવવામાં આવે છે. જ્ાર ઓદિશા ગૌરી શંકર રાયે રાજ્માં સંગીત અને ના્ટકને પ્રોત્સાહન આપવા મા્ટ ે
ે
ે
ૃ
ે
ે
વવવવધ મુશકલીઓનો સામનો કરી રહું હતું ત્ાર આ સામયયક િકાળ પણ મહતવની ભૂમમકા ભજવી અને સમાજના સાંસ્કમતક ઉત્ાનમાં
ુ
ે
અને ગરીબીના અહવાલો પ્રજસધ્ધ કરીને સવતંત્તાની હવાને જોર પણ મહતવપૂણ્ય યોગિાન આપયું. n
ે
ન્યૂ ઇન્ડિયા સમાચાર | 16-31 મે, 2022 79